Elfstedentocht 1985

Startnummer 12533 in de Elfstedentocht 1985

verslag van Bart 1985

Vanaf het moment dat de voorzitter van de Vereniging ‘De Friese Elfsteden’.  De heer Sipkema, de wereld kond doet van het feit dat de Elfstedentocht op 21 februari 1985 zal worden gehouden, wordt het Friese volk gapend wakker uit een lange, lange winterslaap van meer dan 22 jaar.

Er waren natuurlijk wel perioden geweest, waarop fantasierijke dagdromen door de hersenpannen sijpelden, maar echt goed wakker was men niet.

Instinctief aanvaardt het Friese volk de aankondiging als de enig juiste (een onheilsprofeet daargelaten). “Hij heeft gesproken, dán wordt het ook de 21^e februari 1985”, mompelt men in koor.

Een aantal westerse journalisten tracht nog het bestuur te overtuigen dat men bezig is om een onverantwoordelijke beslissing te nemen. Zoals ze voordien trachtten te bewijzen, dat het niet laten doorgaan van de tocht een maatschappelijk onverantwoorde zaak was.

Het draaiboek wordt opengeslagen:

• Hoofdstuk 1 Organisatie
• Hoofdstuk 2 Improvisatie
• Hoofdstuk 3 Vindingrijkheid
• Hoofdstuk 4 Niet versagen
• Hoofdstuk 5 Enthousiasme…enz.….enz.

Vanaf Hoofdstuk 2 allemaal onbeschreven bladen die met het hoofdstuk 6 ‘Elan’ moet worden ingevuld.

Ik grijp, als enthousiast toertochtrijder, de mogelijkheid aan om mij in te schrijven voor de toertocht langs de elf steden. Een tocht van zo’n  slordige 200 km.

Op de dag der dagen worden alle, voor het merendeel goedgeluimde toertochtrijders samengepakt in de Frieslandhallen. Ieder kwartier worden 1000 liefhebbers losgelaten. Om 8.30 uur bind ik de schaatsen onder en vertrek richt Sneek. De mensenmassa om me heen zal spoedig afnemen en ik zal dan aangewezen zijn op mijn eigen ik. Een veronderstelling die gaandeweg wordt gelogenstraft. Elke brug staat afgeladen vol met Friezen en Friezinnen, die hún Elfstedentocht luister komen bijzetten.

Sneek, de eerste van de elf steden. Drommen mensen; er moet worden gekluund en precies op dat punt, waar ik van het ijs af wil stappen, staan twee Friezen die mij opwachten en van het ijs afplukken. Maar ik ben niet de enige. Een ieder (± 16000 toertochtrijders) wordt de helpende hand geboden bij het verlaten van het ijs, zoals dit het geval is bij het betreden van de ijsvloer. Weer die helpende hand! “Hoofdstuk 2 en 5 van het draaiboek”, mompel ik en zet koersrichting IJlst.

Friesland is in verhouding tot de rest van Nederland dun bevolkt, edoch wanneer de totale bevolking uit een bepaalde regio zich spoedt naar hun Elfstedenplaats, dan gelijkt het water van de Geeuw door IJlst op de kalverstraat in Amsterdam.

Ik spoed mij over de Wijde – en Nauwe Wijmerts via Woudsend en het Slotermeer naar Sloten. Stempel 3 prijkt reeds op mijn kaart. Dan gaat het via Sloten weer over het Slotermeer.

Voor mij schaatst een eenzame schaatser, een toekomstige Elfstedenbedwinger. Er wordt gewaarschuwd voor een kistwerk (over elkaar geschoven schotsen ijs). De eenzame schaatser recht de rug en kijkt ver voor zich uit naar het te verwachten obstakel. Dit bevindt zich echter reeds bij zijn schaatsen. Een kistwerk van ± 15 cm hoog. De schaatsen van de eenzame schaatser boren zich in het kistwerk en komen plots tot stilstand. De middelpuntvliedende – en zwaartekracht vervullen arm in arm bijna wetmatig hun werk, de bewijslast van dit wetmatig handelen toevertrouwend aan het ijs van het Slotermeer. Om kort te gaan: de eenzame schaatser valt!

Het resultaat: een beschadigd gezicht, een pijnlijke knie, die gegarandeerd nog pijnlijker zal worden en een mentale opstopper die zijn uitwerking niet zal missen.

De eenzame schaatser klampt aan en het Slotermeer hebben we rees allang achter ons gelaten. We passeren de Galamadammen en de Morra. In Stavoren, Hindelopen en Workum krijgen we een stempel.

Het ijs is goed beschaatsbaar, het tijdschema klopt op de minuut en de eenzame schaatser presenteert zich nog steeds als bedwinger.

Bij Bolsward vijf keer van het ijs. Klunen is niet leuk. Door de invallende dooi komen er steeds meer klauterplaatsen bij. Bij Harlingen is de eerste achterstand op het tijdschema een feit: ± 30 minuten .

In Harlingen klunen, tussen Harlingen en Franeker vier keer klunen, maar bij ieder kluunplaats volop Friezen en Friezinnen, die alles willen doen wat binnen hun vermogen ligt om de kansen van de schaatser(ster) op een tijdige aankomst in Leeuwarden te vergroten.

In Franeker krijgt iedere schaatser een ovationeel applaus. Ons derde nationale volkslied, OLE OLEE (dat krijg je van die goedkope Spanjereizen) dreigt het tweede, het Friese volkslied, van zijn plaats te verdrijven.

De eenzame schaatser en ik laten na een korte pauze OLE OLEE, Franeker dus, achter ons en wij schaatsen over de Ried naar Berlikum. De eenzame schaatser kreunt.

De avond valt, samen met een mistsluier, over ons heen. Het licht van een zaklamp is bij lange na niet voldoende om ons enigszins bij te lichten. We komen op de Blikvaart, een smalle sloot van 4 meter breed en 10 cm diep. Op de bodem bevindt zich het ijs met daarin scheuren en wakken. Het is aardedonker. Naast mij struikelen twee schaatsers door een scheur in het ijs. Beiden vallen voorover in het koude water. Na een paar verwensingen richting ijs is men weer op de been, drijfnat….

Ok prijs mij op dat moment gelukkig, dat dit niet mij is overkomen. Even later ontdek ik, dat dit het laatste moment was waarop ik dit kon denken: een nat pak was ik mijn deel geworden. Om de 1000 meter is er nu een geïmproviseerde kluunplaats. Er komt steeds meer water op het ijs. De eenzame schaatser kraakt in zijn voegen. Hij probeert zijn gezwollen knie te ontzien en valt als gevolg hiervan driemaal. Zijn benen willen niet meer, zoals dat zo mooi heet. Zijn verstand legt zich er bij neer… Hij geeft op!!!

“Trochsetten” roept een rasechte Fries vertwijfeld. Ik heb mijn woordenboek niet bij me”, mompelt de eenzame schaatser en maakt de veters van zijn schaatsen los.

Ik heb mij onderwijl gevoegd bij een nieuwe zelfkastijder; een schaatser, die net als ik, met iets te weinig kilometers in zijn benen, aan het traject van 200 kilometers is begonnen. Gezamenlijk klauteren we door en uit de Blikvaart. Dit kleine stukje martelgang is weer ten einde.

De Zuidhoekstervaart en de Finkumervaart brengen ons naar Bartlehiem, een gehucht tjokvol elfstedensupporters en schitterend verlicht. De ontvangst aldaar is onvergetelijk. Elfstedentocht kan voor mij niet meer kapot…

Op de brede Dokkumer Ee krijgen we aansluiting bij een groep van 15 schaatsers. Allen met één doel voor ogen: naar Dokkum en dan rap weer terug.

Bij de binnenkomst in Dokkum wordt alras duidelijk, dat men aldaar nog niet te bed is gegaan. Rond de haven in Dokkum heeft zich een menselijk cordon van feestvierende Elfstedenvierders gevormd. Iedere schaatser wordt in deze haven bedolven onder de meest fantastische aanmoedingskreten. De vertaling laat ik, gezien mijn gebrekkige kennis van het Fries, achterwege (ik had mijn woordenboekje ook niet bij me).

Het is inmiddels 20.45 uur. Nog 24 kilometers. Een peulenschil. En zo is het ook. Om klokslag 22.00 uur staan wij iets over de finishlijn op de Bonkevaart in Leeuwarden. Het publiek vindt het en ik weet het zeker: ik heb de Elfstedentocht gewonnen en dat vinden ook al die andere eenzame, gefinshte schaatsers van zichzelf. Iedereen heeft gewonnen, evenzo het Elfstedenbestuur, het publiek en de provincie Friesland.

Het was een perfect georganiseerde toch met een weergaloze ambiance.

Ik vond het verschrikkelijk fijn om te mogen starten en te finshen.

En tenslotte dit: Ik ben er trots op. Dat Friesland deel uitmaakt van NEDERLAND.

Friesland bedankt.

Dit was uw man in Gemonde,

A.J. Kemperman,

B.A.R.T.